اهمیت كنترل كیفیت و بهداشت آب
امروزه از آب به عنوان یكی از مولفه های تعیین كننده در توسعه‌ی پایدار نام برده می شود. به طوری كه بدون تامین منابع آب سالم بهداشتی امكان ارتقاء سطح بهداشت عمومی، رفاه مردم و نهایتاً توسعه‌ی جامعه با رویكرد عدالت اجتماعی تقریبا غیر ممكن می نماید.
اهمیت نقش آب در توسعه پایدار در كشور ایران زمانی معلوم می شود كه بدانیم ایران جزء یكی از كشور هایی است كه از سرانه منابع آب تجدید پذیر بسیار كم برخوردار می باشد. رشد سریع جمعیت و استاندارد های زندگی شهر نشینی كه خود موجب افزایش تقاضای آب می شود از یك طرف و روند توسعه ی آلودگی منابع آب در فرایند صنعتی شدن بر پیچیدگی های تامین آب سالم و بهداشتی مطابق استاندارد های ملی و جهانی می افزاید.
مطابق قوانین و مقررات موجود تامین آب شرب بهداشتی و سالم از وظایف شركت های آب و فاضلاب می باشد .اطمینان از سلامت آب دغدغه اصلی شركت های آب و فاضلاب از بدو تشكیل آنها بوده است . این مهم از طریق توسعه شبكه ی آزمایشگاهی با رویكرد امكان شناسایی و تعیین مقدار كلیه ی عوامل تهدید كننده سلامت آب و همچنین كفایت نمونه برداری ها در اقصی نقاط كشور، تربیت نیروی انسانی متخصص و تعامل با سازمان های ناظر از جمله سازمان جهانی بهداشت و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی انجام شده است.
كنترل كیفیت در شبكه های توزیع آب
شبكه های توزیع آب به عنوان بستری برای حمل و انتقال آب از محل تولید تا نقطه مصرف به علت تاثیرات متقابل آب و تجهیزات شبكه و همچنین ویژگی های فیزیكی شبكه همچون طول عمر، زمان ماند، فشارآب و تعداد حوادث و اتفاقات نقش تعیین كننده ای در جلوگیری از ایجاد آلودگی های ثانویه و تهدید سلامت مصرف كنندگان دارد به همین منظور پایش كیفی شبكه توزیع آب با سرفصل های كاری زیر به عنوان برنامه های این دفتر تعیین شده است
- مشاركت در بازنگری استاندارد ویژگی های آب آشامیدنی ۱۰۵۳
- پیاده سازی سامانه Water Safety Plan در شبكه های توزیع و تامین آب
- انتخاب نقاط كنترل بحرانی در شبكه برای اندازه گیری عامل های كیفی آب
- توسعه برنامه های مربوط به پایش كیفی شبكه های توزیع آب
- به كارگیری فناوری های نوین در قالب سامانه های تله متری و تله كنترل برای سنجش لحظه ای عامل های كلیدی
- افزایش عامل های كیفی برای اطمینان از سلامت آب در محل مصرف در حد كفایت
- تدوین شاخص كیفی آب شرب (DWQI)
- انتخاب نقاط كنترل بحرانی در شبكه برای اندازه گیری عامل های كیفیت آب
- توسعه ی برنامه تخلیه رسوبات شبكه با استفاده از روش های نوین
- شست و شوی مخازن ذخیره آب
- به كار گیری فناوری های نوین در قالب سامانه های تله متری و تله كنترل برای سنجش لحظه ای عامل های كلیدی همچون كلر آزاد باقی مانده ،كدورت و برخی عامل های فیزیكی و شیمیایی (NO۳ , EC)
- كفایت اندازه گیری كلیه عامل‌های كیفی برای اطمینان از سلامت آب در محل مصرف
- توسعه بكار گیری نرم افزارهای مدل سازی كیفی در شبكه‌های توزیع آب به منظور مدیریت كیفی شبكه ( EPANET)
- تهیه شناسنامه شبكه های توزیع آب ( جنس، عمر ، طول و ...) و نقشه های رقومی
- تعیین اولویت های اصلاح و بازسازی شبكه، براساس شاخص های كیفی آب
- تثبیت شاخص های میزان درصد مطلوبیت كلر باقیمانده و میكروبی در حد مطلوب
آزمایشگاه های كنترل كیفیت آب
آزمایشگاه های آب و فاضلاب به عنوان ابزار نظارت داخلی (Internal Audit) برای اطمینان از سلامت و بهداشت آب آشامیدنی و كاركرد صحیح همه بخش های فرایند تولید و توزیع آب همچون تصفیه و بهره برداری به شمار می رود. پیچیدگی های شناسایی و تعیین مقدار آلاینده ها به ویژه عوامل ریز آلاینده كه در مقادیر بسیار جزیی برای سلامت انسان خطرناك می باشد باعث شد توسعه ی بخش آزمایشگاه ها ی آب و فاضلاب و مسایل مربوط آن كه در زیر به آنها اشاره شده است به صورت كاملا مجزا پیگیری شود.
- پیگیری برنامه اخذ گواهینامه های ISO ۱۷۰۲۵ و OHSAS در شركت های آب و فاضلاب شهری و روستایی
- تهیه بانك اطلاعات تحت وب زیر ساخت های آزمایشگاهی
- الزام رعایت مقررات ملی ساختمان در ساخت آزمایشگاه های جدید
- استاندارد سازی شرایط محیطی آزمایشگاه ها
- تدوین دستور عمل تجهیز و ایمنی آزمایشگاه آب
- تدوین دستورالعمل چگونگی دفع پسماندهای خطرناك آزمایشگاه‌های آب و فاضلاب
- ایجاد آزمایشگاه های ریزآلاینده مشترك در شركت های آب و فاضلاب های شهری و روستایی
- استفاده از توان تخصصی آزمایشگاه های بخش خصوصی در اندازه گیری عوامل ریزآلاینده
- توسعه شبكه آزمایشگاهی برای پوشش كامل آزمون ها در شبكه توزیع و منابع مطابق با استاندارد ها
- افزایش توانمندی آزمایشگاه ها در اندازه گیری عامل های ریز آلاینده
- تعیین تعرفه‌های انجام آزمون های كیفیت آب و فاضلاب توسط كمیته تعیین تعرفه ها و ابلاغ به شركت های آب و فاضلاب
سامانه های گندزدایی آب
اهمیت حفظ سلامت آب آشامیدنی به منظورجلوگیری از آلودگی های میكروبی با استفاده از گندزداها و در عین حال به حداقل رساندن اثرات جانبی ناشی از به كارگیری گندزداها بر سلامت مصرف كنندگان با رویكرد ایمنی بهره برداری و توجیه اقتصادی باعث شده است به سامانه های گندزدایی و مسایل مبتلا به آن در یك سرفصل جداگانه با بخش‌های زیر پرداخته شود:
- توسعه روش های گندزدایی با قابلیت تولید ماده ی گندزدا در محل
- اجرای طرح بررسی اقتصادی و فنی برای انتخاب انواع سامانه های گندزدایی آب
- بكار گیری سامانه های تله متری و تله كنترل در سامانه های گندزدایی آب
- تدوین برنامه های آموزشی عمومی و تخصصی برای گروه های هدف در سامانه های گندزدایی به منظور ارتقای سطح سلامت و ایمنی كاركنان و شهروندان و بهینه‌سازی اجرای فرآیندهای گندزدایی وكاهش هزینه ها .
- تهیه و تدوین دستور عمل های كاربردی و استاندارد برای انواع سامانه های گندزدایی و به روز رسانی مستندات و استانداردهای موجود
- بررسی و شناخت محصولات جانبی ناشی از گندزدایی آب و اثرات آنها در محیط زیست و در سلامت مصرف كننده .
- تدوین روش‌های استاندارد به منظور ارزیابی فنی، ایمنی و اقتصادی سامانه های گندزدایی با دیدگاه ارزیابی و مقایسه‌ی فرآیندهای مختلف با یكدیگر
- تدوین روش‌های استاندارد و اجرای روش‌های ارزیابی وضعیت فنی، ایمنی و اقتصادی ایستگاه‌های گندزدایی سطح كشور، مقایسه‌ی وضعیت موجود با وضعیت استاندارد و مطلوب و ارائه‌ی راهكارهای استاندارد جهت بهبود وضعیت
- تعمیم اندیشه‌ی پیشگیرانه برای حفظ و نگهداری بهینه از تاسیسات و تجهیزات گندزدایی و تأكید بر اجرای آن از طریق معرفی سیستمهای كارآمد نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه .
- دیده بانی و شناسایی فرایندهای نوین گندزدایی.
- ایجاد بانك اطلاعاتی درخصوص متخصصین در امر گندزدایی، تولیدكنندگان مواد گندزدا و ارائه دهندگان تجهیزات و خدمات مرتبط با گندزدایی به منظور شكل گیری شبكه های تخصصی .
- تهیه دستور العمل جهت گندزدایی آب شرب در مواقع وقوع بحران
- ابلاغ ساز و كارهای ایجاد امنیت و جلوگیری از بروز حوادث در كلیه سامانه های گندزدائی